Σκελετική δυσπλασία
Συχνότητα
- 1 στις 4.000 γεννήσεις.
- 25% είναι θνησιγενή και 30% πεθαίνουν στη νεογνική περίοδο.
Προσέγγιση στην προγεννητική διάγνωση
- Υπάρχει ένα μεγάλο εύρος σπάνιων σκελετικών δυσπλασιών, κάθε μία με ξεχωριστό κίνδυνο επανεμφάνισης, δυσμορφική έκφραση και επιπτώσεις για τη νεογνική επιβίωση και την ποιότητα ζωής.
- Η τυχαία ανακάλυψη μιας σκελετικής δυσπλασίας σε υπερηχογραφικό έλεγχο ρουτίνας, σε κύηση που δε βρίσκεται σε γνωστό κίνδυνο να πάσχει από το συγκεκριμένο σύνδρομο, δημιουργεί την ανάγκη για συστηματική εξέταση των άκρων, της κεφαλής, του θώρακα και της σπονδυλικής στήλης, με στόχο να φτάσουμε στη σωστή διάγνωση.
Αξιολόγηση των μακρών οστών
- Βράχυνση των άκρων μπορεί να αφορά ολόκληρο το άκρο (μικρομελία), το βραχίονα ή μηριαίο (ριζομελία), την ωλένη, κερκίδα, κνήμη ή περόνη (μεσομελία) ή τις άκρες χείρες και άκρους πόδες (ακρομελία). Το μηριαίο είναι παθολογικά βραχύ στο μεσομελικό νανισμό και συνεπώς, στον υπερηχογραφικό έλεγχο ρουτίνας, το μηριαίο μετριέται και γίνεται υποκειμενική σύγκριση με όλα τα μακρά οστά. Ακραίες βραχύνσεις των άκρων, όπως στο θανατηφόρο νανισμό και στην αχονδρογένεση μπορούν να εντοπιστούν από τις 16 εβδομάδες κύησης, ενώ στην αχονδροπλασία η βράχυνση των άκρων γίνεται εμφανής >22 εβδομάδες.
- Παθολογικό σχήμα. Σε κάποιες νόσους υπάρχει έντονη κύρτωση των οστών (π.χ. καμπτομελική δυσπλασία, θανατηφόρος νανισμός) και σε άλλες κατάγματα και δημιουργία πώρων (π.χ. ατελής οστεογένεση, αχονδρογένεση και υποφωσφατασία).
- Μείωση της υπερηχογένειας των οστών λόγω ελαττωμένης οστεοποίησης εμφανίζεται σε κάποιες διαταραχές (π.χ. υποφωσφατασία, ατελή οστεογένεση και αχονδρογένεση). Oυσιαστική έλλειψη της οστεοποίησης της σπονδυλικής στήλης στην αχονδρογένεση, μπορεί να οδηγήσει στην εσφαλμένη διάγνωση της ολικής αγενεσίας σπονδυλικής στήλης. Φτωχή οστεοποίηση του κρανίου στην υποφωσφατασία, μπορεί να οδηγήσει στην εσφαλμένη διάγνωση του υδροκεφάλου.
- Απουσία άκρων, όπως αμελία (ολική απουσία των άκρων), αχειρία (απουσία της άκρας χειρός), φωκομελία (άκρα δίκην φώκιας) ή απλασία-υποπλασία κερκίδας ή ωλένης, αποτελούν συχνά τμήμα γενετικού συνδρόμου (Σύνδρομο Holt-Oram, σύνδρομο θρομβοκυττοπενίας με απούσες κερκίδες). Μια ακόμα αιτία για τα άκρα δίκην φώκιας είναι το σύνδρομο αμνιοτικής ταινίας.
Αξιολόγηση άκρων χειρών και ποδών
- Αρκετές σκελετικές δυσπλασίες σχετίζονται με μεταβολές στις άκρες χείρες και άκρους πόδες.
- Πολυδακτυλία: παρουσία περισσοτέρων από πέντε δακτύλων. Κατηγοριοποιείται σε μετα-αξονική, εάν τα παραπάνω δάκτυλα βρίσκονται στην πλευρά της ωλένης ή της περόνης και σε προ-αξονική, εάν τα παραπάνω δάκτυλα βρίσκονται στην πλευρά της κερκίδας ή της κνήμης.
- Συνδακτυλία: μαλακός ιστός ή συγχώνευση οστού μεταξύ γειτονικών δακτύλων.
- Κλινοδακτυλία: απόκλιση δακτύλου/ δακτύλων.
- Δυσαναλογία μεταξύ χεριών και ποδιών και άλλων τμημάτων των άκρων πιθανόν να αποτελεί ένδειξη σκελετικής δυσπλασίας.
Αξιολόγηση του εμβρυϊκού θώρακα
Αρκετές σκελετικές δυσπλασίες σχετίζονται με μικρό θώρακα, που οδηγεί σε πνευμονική υποπλασία και νεογνικό θάνατο. Η διάγνωση του μικρού θώρακα τίθεται από την εξέταση του λόγου της περιφέρειας θώρακα προς κοιλία ή του λόγου της περιφέρειας θώρακα προς κεφαλή. Η περιφέρεια του θώρακα μετριέται στο επίπεδο των τεσσάρων κοιλοτήτων της καρδιάς.
Αξιολόγηση της εμβρυϊκής κεφαλής
Αρκετές σκελετικές δυσπλασίες σχετίζονται με μειωμένη οστεοποίηση των οστών του κρανίου. Το πρόσωπο πρέπει επίσης να εξεταστεί για τη διάγνωση του υπερτελορισμού, μικρογναθισμό, βραχύ άνω χείλος και δυσμορφίες των ώτων.
Διαγνωστικές δοκιμασίες συμπληρωματικές του υπερήχου
Η προγενννητική ή μεταγεννητική αξιολόγηση περιλαμβάνει ανάλυση DNA για ένα αυξανόμενο αριθμό σκελετικών δυσπλασιών. Κάποιες είναι δυνατόν τώρα να διαγνωστούν μέσω του cfDNA στο αίμα της μητέρας. Μετά τη γέννηση, η εξέταση των ακτινογραφιών του σκελετού είναι εξαιρετικής σημασίας, καθώς η κατηγοριοποίηση των σκελετικών δυσπλασιών βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα ακτινογραφικά ευρήματα.
| Dysplasia | Prevalence | Etiology | Prognosis | Features |
| Thanatophoric dysplasia | 1 in 10,000 | Sporadic | Lethal | Limbs: very short.
Thorax: narrow. Trunk: normal. Head: large with prominent forehead. |
| Type I | Femurs: curved (telephone receiver). | |||
| Type II | Femurs: straight.
Skull: cloverleaf-shaped. |
|||
| Osteogenesis imperfecta | 1 in 15,000 | Autosomal
dominant |
Fragile bones.
Several types but the most severe cases that present prenatally are types II and III. |
|
| Type II | Lethal | Limbs: short with fractures.
Thorax small with multiple fractures of ribs. Head: hypomineralization of the skull. |
||
| Type III | Variable | Multiple fractures, usually present at birth, resulting in scoliosis and very short stature. | ||
| Achondroplasia | 1 in 25,000 | Autosomal
dominant |
Normal | Limbs: short, but >22 weeks.
Head: large with prominent forehead. Spine: lumbar lordosis. |
| Achondrogenesis | 1 in 40,000 | Lethal | Limbs: severe shortening.
Thorax: narrow. Trunk: short. Head: large with prominent forehead. |
|
| Type I | Autosomal
recessive |
Skull: hypomineralization.
Spine: hypomineralization. Thorax: rib fractures. |
||
| Type II | Sporadic | Skull: no hypomineralization.
Spine: hypomineralization. Thorax: no rib fractures. |
||
| Asphyxiating thoracic dystrophy | 1 in 70,000 | Autosomal
recessive |
Variable | Limbs: short, but >22 weeks.
Thorax: narrow and short. |
| Ellis–Van Creveld syndrome | 1 in 100,000 | Autosomal
recessive |
Variable | Limbs: acromelic and mesomelic shortening, postaxial polydactyly.
Thorax: small. Other: heart defects in >50% of cases. |
| Hypophasphatasia | 1 in 100,000 | Autosomal
recessive |
Lethal | Limbs: very short.
Thorax: small. Other: hypomineralization of all bones. |
| Campomelic dysplasia | 1 in 200,000 | Autosomal
recessive |
Lethal | Limbs: short, bowed leg bones.
Thorax: narrow, hypoplastic scapulae. Head: large with small face. |
| Jarcho–Levin syndrome | 1 in 200,000 | Autosomal
recessive |
Variable | Limbs: normal length.
Thorax: short narrow. Trunk: short. Fused vertebral bodies and ribs. |
| Diastrophic dysplasia | 1 in 500,000 | Autosomal
recessive |
Normal | Limbs: very short and bowed.
Joints: flexion contractures, talipes. Spine: scoliosis. Other: ‘hitchhiker thumb’. |
