Σύνδρομο Noonan(Νούναν)
Το σύνδρομο Noonan είναι ένα αυτοσωματικό επικρατές γενετικό νόσημα, με πολλούς υπο-τύπους, που προκαλείται από μεταλλάξεις σε αρκετά γονίδια. Συνδεδεμένο κατά 1 προς 4 με τη νοητική υστέρηση το σύνδρομο Noonan προκαλεί παραμορφώσεις στο πρόσωπο και σοβαρές διαταραχές της καρδιακής λειτουργίας. Ομοιάζει με το σύνδρομο Turner γι’ αυτό και λόγω των κοινών στοιχείων μεταξύ των δύο συνδρόμων, παλαιότερα οι ασθενείς με τα χαρακτηριστικά του συνδρόμου Noonan θεωρούνταν, ότι φέρουν το σύνδρομο Turner. Οι διαφορές μεταξύ των καρυότυπων δηλαδή της ταξινόμησης των χρωμοσωμάτων ενός ατόμου σύμφωνα με το μέγεθος και το σχήμα τους, οδήγησαν στην αναγνώριση του συνδρόμου Noonan ως κλινική οντότητα το 1963 από τους Noonan και Ehmke σε ανθρώπους με ασυνήθη χαρακτηριστικά στο πρόσωπο, πολλαπλές παραμορφώσεις και συγγενή καρδιοπάθεια.
Στατιστικά
Το σύνδρομο Noonan εμφανίζεται με συχνότητα περίπου 1 ανά 1.000-2.500 γεννήσεις κι αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης ομάδας γενετικών νοσημάτων που ονομάζονται RASopathies, που έχουν αρκετά κοινά κλινικά συμπτώματα.
Επηρεάζει σε ανάλογο ποσοστό άρρενα και θήλεα. Μπορεί να εμφανιστεί χωρίς προηγούμενο ιστορικό στην οικογένεια, αν και σημειωτέον, ότι καθώς αποτελεί γονιδιακή διαταραχή, ο κληρονομικός παράγοντας είναι ιδιαιτέρως επιβαρυντικός στην πιθανότητα εμφάνισης του συνδρόμου.
Αιτιολογία
Πρόσφατες έρευνες αποδίδουν τη διαταραχή σε γονιδιακούς παράγοντες που συνδέονται με το ζεύγος χρωμοσωμάτων νούμερο 12. Οι απόγονοι ενός ατόμου που φέρει το σύνδρομο εμφανίζουν περίπου 50% πιθανότητες να μεταβιβάσουν τη διαταραχή στο παιδί τους. Στις περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει βεβαρημένο ιστορικό κληρονομικότητας το σύνδρομο Noonan εμφανίζεται σποραδικά, δηλαδή, η γέννηση ενός παιδιού που φέρει το σύνδρομο δεν αυξάνει τον κίνδυνο επανεμφάνισης του συνδρόμου σε άλλα παιδιά στην ίδια οικογένεια. Επομένως, η περίπτωση να εμφανιστεί στα αδέλφια του παιδιού που έχει προσβληθεί είναι όσο πιθανή όσο στο γενικό πληθυσμό. Οι πιθανότητες να μεταφερθεί το σύνδρομο από τη μητέρα στο παιδί είναι αυξημένες σε σύγκριση με τον πατέρα.
Διάγνωση
Δεν υπάρχει διαγνωστικό τεστ για το σύνδρομο Noonan. Η διάγνωση βασίζεται στην κλινική εικόνα του ατόμου ως επίσης και το ιστορικό στην οικογένειά του. Κατά την κλινική εξέταση, όταν υπάρχει υποψία συνδρόμου Noonan, ενδέχεται να αποδειχθεί, ότι κάποιος από τους γονείς του βρέφους που έχει προσβληθεί από το σύνδρομο, φέρει εμφανώς μερικά από τα χαρακτηριστικά του συνδρόμου.
Χαρακτηριστικά
Τα συνηθέστερα χαρακτηριστικά του συνδρόμου Noonan είναι:
- ασυνήθη χαρακτηριστικά προσώπου
- συγγενή καρδιοπάθεια
- διαταραχές στο κυκλοφορικό σύστημα
- σωματότυπο: μικρό ανάστημα, παραμόρφωση του στήθους, χαμηλός τόνος μυών, σκολίωση
- αλλόκοτο τριγωνικό σχήμα προσώπου
- μικρό σε μήκος και κυρτό λαιμό
- μάτια με μεγάλη απόσταση μεταξύ τους και κυρτά προς τα κάτω. Περίπου ένα στα δύο άτομα εμφανίζει στραβισμό ή/και αμβλυωπία (οκνηρό μάτι).
- 1 στα 2 άτομα εμφανίζουν προβλήματα με την αντίληψη της ακοής, ιδιαιτέρως ως προς τους ήχους στις υψηλές περιοχές του ανθρώπινου ακουστικού φάσματος (υψηλές συχνότητες).
- 80% των ατόμων θα έχουν μικρό ανάστημα
- το 25% των ατόμων θα έχουν νοητική υστέρηση
Συνηθέστερα, το σύνδρομο Noonan γίνεται αντιληπτό πολύ μετά τη βρεφική ηλικία. Η αναγνώρισή του από τους γονείς, βασίζεται στην ασυνήθη διάταξη των χαρακτηριστικών τού προσώπου, η οποία γίνεται εντονότερη με το πέρασμα του χρόνου. Κατά την παιδική ηλικία η παραμόρφωση των χαρακτηριστικών του προσώπου βρίσκεται στο μέγιστο δυναμικό της, ωστόσο, σε αρκετές περιπτώσεις, υποχωρεί με την ενηλικίωση και, τελικώς, γίνεται λιγότερο εμφανής σε μεγαλύτερης ηλικίας άτομα. Στα θήλεα, τα γεννητικά όργανα και η ικανότητα αναπαραγωγής δεν επηρεάζεται από το σύνδρομο. Στα άρρενα, όπου δεν υπάρχει δυσπλασία γεννητικών οργάνων, η γενετήσια λειτουργία είναι φυσιολογική.
Θεραπεία
Δεν υπάρχει έως σήμερα φαρμακευτική θεραπεία σε συσχέτιση με το σύνδρομο Noonan. Παιδιά που φέρουν το σύνδρομο Noonan πρέπει να υποβληθούν σε εξετάσεις καρδιακής λειτουργίας, διαγνωστικά τεστ ως προς τη νοητική υστέρηση, αξιολόγηση της ακοής. Στην πλειοψηφία τους τα άτομα που εμφανίζουν συγγενή καρδιοπάθεια αντιμετωπίζουν σοβαρά ιατρικά προβλήματα και έχουν μικρότερο προσδόκιμο επιβίωσης από το γενικό πληθυσμό. Προτού προβούν σε οποιαδήποτε εγχείριση, τα άτομα με σύνδρομο Noonan πρέπει να υποβληθούν σε εξετάσεις σχετικώς με το κυκλοφορικό σύστημα, λόγω των ανωμαλιών στη κυκλοφορία του αίματος, που μπορεί να εμφανίζουν.
